"Mua may, bán rủi" phiên Chợ âm dương thành phố Bắc Ninh

Mặt hàng được mua bán nhiều nhất trong chợ là gà đen và các đồ vật tế lễ.

Xuất hiện cách đây cả ngàn năm, phiên chợ Âm Dương trong Lễ hội truyền thống làng Ó, nay là khu phố Xuân Ổ A, phường Võ Cường (thành phố Bắc Ninh) là một sinh hoạt văn hóa mang đậm màu sắc tín ngưỡng dân gian của người dân vùng Kinh Bắc - Bắc Ninh. Hòa vào không gian phiên chợ tâm linh độc đáo này, mọi người đều tin rằng sẽ gặp được linh hồn người thân đã khuất, những rủi ro, phiền muộn được xua tan, những điều may mắn sẽ đến.

Mỗi năm chợ Âm Dương họp một lần vào đêm mồng 4 rạng ngày mồng 5 Tết Nguyên đán. Mặt hàng được mua bán nhiều nhất trong chợ là gà đen và các đồ vật tế lễ. Chợ không thắp đèn, người mua, kẻ bán không mặc cả, không đếm tiền, không cười nói ồn ào sợ làm ảnh hưởng đến những linh hồn đã khuất. Ngay ở cổng chợ, người ta đặt một chậu nước để thử tiền âm dương...

Vắng bóng từ hàng trăm năm trước, phiên chợ Âm Dương làng Ó chỉ còn trong ký ức của các thế hệ người dân qua truyền ngôn. Kể rằng, chợ Âm Dương có từ những năm 40 sau Công nguyên, là phiên chợ tâm linh độc đáo nhất xứ Kinh Bắc. Bấy giờ, trong vùng diễn ra cuộc chiến ác liệt của Hai Bà Trưng chống quân Hán và đã có rất nhiều người bị chết trong các cuộc giao tranh ấy. Người dân khắp mọi nơi về đây tìm người thân, nhất là các bà mẹ họ xuôi thuyền về bến Lái (bên dòng Tiêu Tương cổ) mua vàng mã, hương nến, trầu cau để làm lễ cho vong hồn người thân của mình được siêu thoát; cũng là được hội ngộ âm dương bằng tâm tưởng, từ đó giải tỏa về mặt tâm lý cho những người đang sống để khi ra về tâm hồn được thanh thản, nhẹ nhõm... Dần dần, người dân quan niệm, cửa âm phủ một năm chỉ mở một lần vào đêm mồng 4, rạng ngày mồng 5 tháng Giêng cho người âm lên gặp người thân của mình trên trần gian. Từ đó chợ Âm Dương làng Ó hình thành với nhiều ý nghĩa nhân văn, trong đó giá trị nổi bật là thể hiện đạo lý, lối sống, ứng xử nhân văn của người đang sống với người đã khuất, giữa thế giới dương và âm.

Phiên chợ Âm Dương gồm nhiều hoạt động, thu hút đông đảo người dân, du khách.

Phiên chợ Âm Dương làng Ó năm 2024 gồm các hoạt động chính: Lễ tuyên văn khai hội mở chợ; hoạt động cầu siêu cho các linh hồn đã khuất, thể hiện sự thương nhớ khôn nguôi của người sống đối với thân nhân đã qua đời; lễ phát lộc diễn ra vào đúng 12 giờ đêm ngày mồng 4 Tết... các hoạt động trải nghiệm, trao đổi hàng hóa “mua may, bán rủi” theo nghi thức chợ Âm Dương xưa tại khu vực Bãi Hồ. Bên cạnh đó, là các lán Quan họ với sự tham gia diễn xướng giao duyên giữa liền anh, liền chị các làng Quan họ: Đào Xá, Thị Cầu, Ném, Đống Cao, Bựu, Lim, Hòa Đình, Khả Lễ, Bồ Sơn, Viêm Xá...

Các mặt hàng bày bán trong phiên chợ âm dương năm 2024 rất phong phú và đa dạng. Cùng với mặt hàng đặc trưng là gà đen mang biểu tượng tâm linh, còn có hàng mã, hương nến, rượu, trầu cau, muối, bật lửa, hoa, cây, hạt giống và các loại hoa quả như gấc, cà chua, đu đủ, cà rốt… Ngoài ra còn bổ sung bày bán đồ lưu niệm, các giỏ quà lễ, hoa, một số nông cụ, cây cảnh, cuốc, xẻng, đồ thủ công mỹ nghệ, ẩm thực truyền thống của địa phương, sản phẩm OCOP của thành phố như: bánh ngũ sắc, kẹo lạc, bánh giò; một số sản phẩm thiết yếu khác như quần áo, giầy dép...