Từ đường Nguyễn Trung

Cổng Từ đường Nguyễn Trung.

Theo cuốn gia phả “Nguyễn Tông thế hệ hạ tập” soạn năm Gia Long 14 (1815), dòng họ Nguyễn ở thôn Vọng Nguyệt, xã Tam Giang được chia làm 5 chi, phát triển và kế nghiệp đến nay là 21 đời, trở thành một trong những dòng họ lớn, có tiếng hiếu học, khoa bảng trong vùng.

Toà Tiền đường của Từ đường Nguyễn Trung.

Từ đường Nguyễn Trung là nơi thờ phụng tổ tiên của phái thứ 3, chi 3 dòng họ Nguyễn, làng Vọng Nguyệt. Như vậy, Từ đường Nguyễn Trung là nơi phụng thờ 7 đời từ cụ Nguyễn Chính Trực đến cụ Nguyễn Văn Trung (trưởng nam là Tiến sĩ Nguyễn Lương Thành).

Bờ nóc tòa Tiền đường được đắp nổi 3 chữ Hán “Phụng tổ đường" ở giữa một cuốn thư.

Từ đường Nguyễn Trung hiện có quy mô kiến trúc gồm 03 gian nhà gỗ xoan dùng để thờ tự và 01 gian nhà gác 2 tầng để ở. Cổng có kiến trúc kiểu “Chồng diêm 8 mái” lợp ngói mũi hài, các đầu đao trang trí vân mây hoá rồng.

Tiền đường có 4 mái đao cong, được trang trí rồng, phượng và vân mây.

Toà Tiền đường của nhà thờ gồm 3 gian 2 chái, mặt quay về hướng Nam. Kết cấu làm từ gỗ táu mật với bốn bộ vì, mỗi bộ có 4 hàng chân cột đặt trên tảng kê bằng đá xanh chạm khắc hình cánh sen.

Ba gian thờ giữa tòa Tiền đường.

Hai bộ vì gian giữa có kết cấu vì nóc theo kiểu “chồng rường giá chiêng”, vì nách theo kiểu “chồng rường, bẩy hiên”. Hai bộ vì gian bên có kết cấu vì nóc theo kiểu “chồng rường giá chiêng”; vì nách theo kiểu “ván mê, bảy hiên”.

Ba gian chính phía trước Tiền đường được mở cửa, mỗi gian gồm 4 cánh cửa kiểu bức bàn. Hai chái được xây tường bao, chính giữa trổ cửa sổ chữ “Thọ” hình tròn.

Bộ cửa bức bàn ở ba gian chính giữa tòa Tiền đường.

Lầu Quan âm trong khuôn viên Từ đường.

Tiền đường có 4 mái đao cong, lợp ngói mũi hài. Trên bờ nóc trang trí hoa chanh, chính giữa là bức cuốn thư, ở giữa đắp nổi 3 chữ Hán “Phụng tổ đường". Trên đầu đao trang trí rồng, phượng và vân mây.

Tòa nhà 2 tầng bên cạnh gian tòa Tiền đường.

Bức cuốn thư được đặt trong khuôn viên, trước cổng Từ đường.

Đôi sư tử đá được đặt ở khu vực cổng Từ đường.

Hậu cung có dạng chuôi vồ, được nối liền với gian giữa và vuông góc với tòa Tiền đường để tạo thành không gian khép kín. Hậu cung gồm 2 bộ vì tạo thành 1 gian nhỏ, kết cấu kiểu “chồng rường, giá chiêng”, câu đầu gác lên tường bao.

Bộ siêu đao bát bửu trong Từ đường.

Bức hoành phi.

Trong Từ đường hiện còn lưu giữ một số hiện vật tiêu biểu, có niên đại thế kỷ XXI như: Khán thờ, ngai thờ, bài vị, cuốn thư, hoành phi, câu đối…

Từ đường Nguyễn Trung là công trình kiến trúc truyền thống tiêu biểu mang phong cách của những ngôi từ đường vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đây là nơi phụng thờ các bậc tiên tổ của phái 3, chi 3 họ Nguyễn ở thôn Vọng Nguyệt nên các sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng tại di tích chủ yếu gắn với các ngày kỵ nhật.

Bằng xếp hạng di tích kiến trúc - nghệ thuật cấp tỉnh Từ đường Nguyễn Trung.

Ngoài ra, tại Từ đường còn có ngày chạp họ là ngày 30 Tết nhằm tổng kết, đánh giá hoạt động của gia đình trong một năm, biểu dương những người có công lao đóng góp cho sự phát triển hưng thịnh của dòng họ. Sau nghi thức cúng tế tại Từ đường, con cháu trong dòng họ tổ chức đi tảo mộ, thắp hương, đắp mộ phần cho những người đã khuất, thành kính mời tổ tiên về ăn tết cùng với gia đình, dòng tộc.