Bộ Y tế chủ động phối hợp với Bộ Tài chính và các địa phương đề xuất Chính phủ tháo gỡ cơ chế mua sắm, đảm bảo cung ứng đủ vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng

TRIỂN KHAI THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH TIÊM CHỦNG MỞ RỘNG TRONG NĂM 2022 VÀ 5 THÁNG ĐẦU NĂM 2023 

Về tiêm chủng thường xuyên

Trong nhiều năm qua, Bộ Y tế đã triển khai vắc xin phòng 10 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) cho trẻ em và phụ nữ trên cả nước, bao gồm vắc xin phòng bệnh viêm gan B, Lao cho trẻ sơ sinh; vắc xin phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm màng não/viêm phổi do vi khuẩn Hib, sởi cho trẻ dưới 1 tuổi và vắc xin rubella, viêm não Nhật Bản cho trẻ 12-24 tháng.

Mặc dù trong đầu năm 2022 dịch COVID-19 ảnh hưởng đến việc triển khai một số Chương trình y tế ở nhiều địa phương, song các tỉnh/thành phố đã tăng cường thực hiện trong các tháng cuối năm. Theo báo cáo của các tỉnh/thành phố, năm 2022 trên toàn quốc, 1,2 triệu trong số hơn 1,3 triệu trẻ em dưới 1 tuổi (tương đương 87,1%) được tiêm đủ mũi các vắc xin cơ bản phòng 8 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Cùng với TCMR, tại một số tỉnh/thành phố có tới 20-35% trẻ em được cha mẹ lựa chọn đi tiêm chủng dịch vụ các vắc xin có thành phần tương tự như vắc xin 5 trong 1 trong các năm qua. Kết quả năm 2022, tỷ lệ tiêm vắc xin 5 trong 1 DPT-VGB-Hib3 đạt 90,6%.

Tiêm vét cho các vắc xin cho trẻ em: trong năm 2022 và đầu năm 2023 Bộ Y tế đã khẩn trương chỉ đạo các tỉnh, thành phố tổ chức tiêm bù mũi với khoảng 460.000 liều vắc xin các loại cho đối tượng của năm 2021-2022 để tăng độ bao phủ.

Triển khai thêm mũi tiêm vắc xin cho trẻ dưới 1 tuổi: từ tháng 8/2022 vắc xin IPV mũi 2 cho trẻ 9 tháng tuổi được đưa thêm vào Chương trình TCMR và đã có 234.493 trẻ được tiêm tăng cường mũi thứ hai giúp trẻ được phòng bệnh bại liệt tốt hơn.

Về tiêm chủng bổ sung năm 2021-2022: Bộ Y tế đã triển khai một số chiến dịch tiêm chủng bổ sung trên diện rộng để chủ động phòng ngừa dịch bệnh, cụ thể: Chiến dịch tiêm bổ sung vắc xin bại liệt tiêm (IPV) trên toàn quốc trong năm 2021 cho 2,5 triệu trẻ đã hoàn thành. Trong năm 2022 đã hoàn thành tiêm chủng bổ sung vắc xin phòng sởi, rueblla và bại liệt uống (bOPV) cho hơn 550.000 trẻ em từ 1-5 tuổi tại một số huyện nguy cơ cao của 15 tỉnh/thành phố và tiêm chủng bổ sung vắc xin phòng bệnh bạch hầu, uốn ván (Td) cho khoảng 1,5 triệu trẻ 7-8 tuổi và học sinh lớp 2-3 tại 32 tỉnh nguy cơ cao.

Trong thời gian vừa qua, với số lượng lớn trẻ em tại các vùng nguy cơ cao đã được tiêm chủng thường xuyên, tiêm vét, tiêm bổ sung các vắc xin trong chương trình TCMR đã góp phần khống chế tình hình dịch các bệnh truyền nhiễm có vắc xin phòng.

THỰC HIỆN CUNG ỨNG CÁC VẮC XIN TRONG CHƯƠNG TRÌNH TCMR

Hầu hết các vắc xin sử dụng trong chương trình TCMR được sản xuất trong nước, bao gồm: phòng bệnh lao (BCG), uốn ván, bạch hầu-uốn ván (Td), DPT, viêm gan B, viêm não Nhật bản; vắc xin bại liệt uống (bOPV), sởi; sởi-rubella. Có 2 loại vắc xin nhập khẩu từ nước ngoài là vắc xin phối hợp 5 trong 1 phòng bệnh bạch hầu, ho gà, uốn ván, vắc xin viêm gan B, viêm phổi, viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib và vắc xin bại liệt tiêm (IPV).

Trong thời gian vừa qua do ảnh hưởng của dịch COVD-19, việc cung ứng vắc xin đã bị ảnh hưởng dẫn đến gián đoạn cung ứng, thiếu vắc xin cục bộ tại một số địa phương. Đối với các vắc xin sản xuất trong nước, Chương trình TCMR đã cung ứng đủ số lượng vắc xin của năm 2022 và gối đầu đến tháng 7 năm 2023, riêng vắc xin Viêm gan B, vắc xin phòng Lao sử dụng đến tháng 8/2023 và vắc xin Viêm não Nhật Bản có thể sử dụng đến hết tháng 9/2023, vắc xin sởi, sởi - rubella, bOPV đủ dùng hết tháng 7/2023; Vắc xin uốn ván và IPV (bại liệt tiêm) hiện còn tại các tuyến đủ đáp ứng đến hết năm 2023. Đối với vắc xin nhập khẩu 5 trong 1 bị thiếu trên toàn quốc từ tháng 2/2023 do năm 2022 đã tiến hành các thủ tục đấu thầu mua sắm vắc xin theo qui định tuy nhiên đã không có nhà thầu tham gia.

Hiện nay chương trình TCMR vẫn tiếp tục triển khai tiêm các vắc xin sẵn có tại các điểm tiêm chủng xã/ phường.

MỘT SỐ KHÓ KHĂN VÀ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP  

Bộ Y tế đã báo cáo Chính phủ việc mua sắm vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng năm 2023 như sau:

I. Về cơ chế mua sắm, cung ứng vắc xin, thuốc thuộc Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số

1. Giai đoạn 2016-2020

Giai đoạn này thực hiện theo Quyết định số 1125/QĐ-TTg ngày 31/07/2017 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số giai đoạn 2016-2020 (CTMT YT-DS), việc mua sắm vắc xin cho tiêm chủng mở rộng, thuốc chống lao, thuốc kháng HIV (ARV) và vitamin A như sau:

1.1 Kinh phí mua vắc xin

Bộ Y tế được bố trí kinh phí ngân sách trung ương để thực hiện mua sắm đối với vắc xin cho TCMR, thuốc chống lao, thuốc kháng HIV (ARV) và Vitamin A theo quy định tại mục 7 Điều 1 của Quyết định số 1125/QĐ-TTg. Bộ Y tế mua sắm tập trung, ký hợp đồng với nhà cung ứng, cấp phát cho các địa phương thực hiện.

1.2 Cơ chế mua sắm đối với các loại vắc xin cho tiêm chủng mở rộng

- Các vắc xin sản xuất trong nước (9 loại): các loại vắc xin này chỉ có một nhà sản xuất trong nước (mỗi đơn vị sản xuất 2 đến 4 loại vắc xin). Do đó, Bộ Y tế thực hiện cơ chế đặt hàng đối với tất cả các loại vắc xin sản xuất trong nước.

Bộ Y tế được giao dự toán từ NSTW nên đủ điều kiện đặt hàng theo quy định tại Nghị định số 32/2019/NĐ-CP ngày 10/4/2019 của Chính phủ (thay thế Nghị định số 130/2013/NĐ-CP ngày 16/10/2013).

- Các vắc xin nhập khẩu (3 loại): Bộ Y tế thực hiện cơ chế mua sắm: (i) Mua sắm thông qua tổ chức UNICEF theo hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt theo Điều 26 Luật đấu thầu; (ii) Thực hiện đấu thầu tập trung với các loại vắc xin đủ điều kiện có từ 03 đăng ký trở lên.

2. Giai đoạn 2021 - 2022

Do CTMT YT-DS theo Quyết định 1125/QĐ-TTg ngày 31/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ chỉ thực hiện đến hết năm 2020. Đồng thời, theo Luật đầu tư công sửa đổi năm 2019, không còn CTMTYT-DS mà chỉ còn một số hoạt động lồng ghép vào nội dung chi của 03 Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2015, không có nội dung mua vắc xin.

Vì vậy, để có lộ trình phù hợp khi chuyển đổi cơ chế từ mua sắm bằng ngân sách trung ương chuyển sang giao cho địa phương thực hiện, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 129/2020/QH14 ngày 13/11/2020 về phân bổ ngân sách Trung ương năm 2021; theo đó, Bộ Y tế được giao dự toán từ nguồn Ngân sách Trung ương thực mua sắm nên đảm bảo cung ứng đủ vắc xin cho TCMR 02 năm 2021-2022.

II. Thực hiện chuyển một số nội dung về nhiệm vụ chi thường xuyên từ năm 2023

1. Về việc bố trí kinh phí mua vắc xin

Căn cứ ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại công văn số 1621/VPCP-KGVX ngày 13/3/2021 của Văn phòng Chính phủ: “Giao Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát, chuyển nội dung nhiệm vụ của Chương trình mục tiêu Y tế - Dân số giai đoạn 2016 - 2020 thành nhiệm vụ thường xuyên của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương”. Bộ Y tế đã ban hành các văn bản gửi UBND tỉnh, thành phố, đơn vị liên quan triển khai các giải pháp để duy trì và nâng cao các kết quả đã đạt được và hướng dẫn định mức chi các nhiệm vụ thuộc CTMT YTDS chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên[1].

Ngày 7/7/2022, Bộ Y tế gửi công văn số 3593/BYT-KHTC đề nghị Bộ Tài chính hướng dẫn định mức chi các nhiệm vụ thuộc CTMT YT-DS chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên; ngày 8/8/2022 Bộ Tài chính gửi văn bản 7852/BTC-HCSN hướng dẫn Bộ Y tế và Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nội dung trên, trong đó nêu rõ tại điểm b, khoản 2: “đối với với các nhiệm vụ chi của CTMT Y tế - Dân số giai đoạn 2016-2020 chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên của ngân sách địa phương:

Việc quy định chế độ, định mức chi các hoạt động, nhiệm vụ của CTMT Y tế - Dân số chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên của địa phương đã được tính toán trong định mức phẩn bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2022 và đã được cấp có thẩm quyền giao cho các địa phương thực hiện”.

Năm 2023, với mong muốn tiếp tục thực hiện việc mua vắc xin tiêm chủng mở rộng, thuốc chống lao, thuốc kháng HIV (ARV) và Vitamin A như các năm trước, Bộ Y tế ban hành Công văn số 4330/BYT-KHTC ngày 12/8/2022 gửi Bộ Tài chính về xây dựng dự toán ngân sách nhà nước năm 2023, trong đó có đề nghị bố trí 485 tỷ cho các nhiệm vụ chuyển từ CTMT YT-DS về nhiệm vụ thường xuyên để mua vắc xin TCMR.

Ngày 12/08/2022, Bộ Tài chính gửi Công văn số 8028/BTC-HCSN về việc rà soát các nhiệm vụ thuộc CTMT YT-DS chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên năm 2023.

Ngày 07/9/2022, theo yêu cầu của Bộ Tài chính, Bộ Y tế gửi Công văn số 4856/BYT-KH-TC, trong đó Bộ Y tế đề nghị tiếp tục bảo đảm kinh phí từ ngân sách trung ương thực hiện nhiệm vụ chi mua vắc xin cho tiêm chủng mở rộng.

Ngày 04/10/2022, Bộ Tài chính tiếp tục gửi công văn số 10095/BTC-HCSN về việc rà soát các nhiệm vụ thuộc CTMT YT-DS chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên. Theo đó, Bộ Tài chính có ý kiến: “Nghị quyết 104/NQ-CP chưa quy định rõ trách nhiệm của ngân sách trung ương hay ngân sách địa phương trong việc đảm bảo kinh phí mua vắc xin”, “tại Điều 21 Nghị định số 104/2016/NĐ-CP quy định trách nhiệm của UBND tỉnh là đảm bảo nguồn lực và ngân sách địa phương cho hoạt động tiêm chủng trên địa bàn”, “đề nghị Bộ Y tế xây dựng các dự toán các nội dung, nhiệm vụ do Bộ Y tế thực hiện theo quy định và có văn bản hướng dẫn địa phương thực hiện từ nguồn ngân sách địa phương”, “trường hợp cần bố trí ngân sách trung ương mua một số loại vắc xin, đề nghị Bộ Y tế trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định để có cơ sở bố trí kinh phí từ ngân sách trung ương”.

Tuy nhiên, đến nay Bộ Y tế không được bố trí kinh phí mua vắc xin năm 2023, việc bố trí ngân sách trung ương để Bộ Y tế mua vắc xin đến thời điểm này là không khả thi; các địa phương phải triển khai thực hiện từ nguồn ngân sách địa phương là phù hợp khi không còn CTMT YT-DS.

Căn cứ các quy định của Luật Ngân sách, Công văn số 10095/BTC-HCSN ngày 04/10/2022 của Bộ Tài chính; Bộ Y tế gửi Công văn số 1810/BYT-KHTC ngày 03/4/2023 về việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ thuộc chương trình mục tiêu y tế - dân số chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên và Công văn số 2591/BYT-KHTC ngày 28/4/2023 về việc cung ứng các loại vắc xin cho tiêm chủng mở rộng, Vitamin A và thuốc ARV và các văn bản hướng dẫn về chuyên môn để địa phương thực hiện[2]. Việc Bộ Y tế ban hành các văn bản này là phù hợp với Nghị quyết số 129/2020/QH14 ngày 13/11/2020 của Quốc hội.

2. Việc thực hiện của các địa phương khi thực hiện chuyển đổi

Trên cơ sở chỉ đạo và hướng dẫn tại các văn bản nêu trên, các địa phương đã xây dựng và ban hành Nghị quyết của Hội đồng Nhân dân tỉnh, thành phố và Kế hoạch của Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố triển khai các nội dung thuộc Chương trình mục tiêu Y tế- Dân số chuyển về nhiệm vụ chi thường xuyên.

Đến nay Bộ Y tế nhận được văn bản của 16 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương[3] báo cáo một số khó khăn, vướng mắc khi triển khai thực hiện. Theo đó, các vướng mắc chủ yếu tập trung vào việc mua sắm vắc xin tiêm chủng mở rộng như: việc bố trí kinh phí của địa phương; việc tham khảo giá mua sắm và tổ chức thực hiện… và đề nghị Bộ Y tế thực hiện việc đấu thầu tập trung, đặt hàng hoặc thực hiện đàm phán giá các loại vắc xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

Sau khi xem xét các yếu tố, điều kiện để thực hiện mua sắm cho thấy:

- Về kinh phí thực hiện: ngày 8/8/2022 Bộ Tài chính đã có văn bản 7852/BTC-HCSN hướng dẫn Bộ Y tế và Ủy ban Nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nêu rõ tại điểm b, khoản 2: “đối với với các nhiệm vụ chi của CTMT Y tế - Dân số giai đoạn 2016- 2020 chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên của ngân sách địa phương: Việc quy định chế độ, định mức chi các hoạt động, nhiệm vụ của CTMT Y tế - Dân số chuyển thành nhiệm vụ chi thường xuyên của địa phương đã được tính toán trong định mức phẩn bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước năm 2022 và đã được cấp có thẩm quyền giao cho các địa phương thực hiện”. Như vậy, khi kết thúc CTMT Y tế - Dân số và chuyển về nhiệm vụ thường xuyên của ngân sách địa phương thì trách nhiệm địa phương phải tổ chức thực hiện.

- Về thẩm quyền khi mua sắm và đặt hàng mua vắc xin sản xuất trong nước:

(i) Đối với trường hợp mua theo phương thức đặt hàng: Việc sử dụng ngân sách địa phương để đặt hàng mua vắc xin sản xuất trong nước là đúng thẩm quyền về đặt hàng, phê duyệt giá và thanh toán của địa phương; đúng các quy định tại Luật Ngân sách Nhà nước và các Nghị định của Chính phủ, Thông tư của Bộ Tài chính[4].

Bộ Y tế ban hành các Quyết định phê duyệt định mức kinh tế kỹ thuật cho các loại vắc xin đặt hàng sản xuất trong nước[5], nên các địa phương thực hiện được việc đặt hàng.

(ii) Đối với trường hợp mua theo hình thức đấu thầu: Các địa phương đã thực hiện đấu thầu thuốc cấp địa phương một cách thường xuyên; Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn về mua sắm thuốc, vắc xin đã quy định đầy đủ nên các địa phương có thể thực hiện và không vướng mắc.

Như vậy, việc địa phương thực hiện mua sắm là đảm bảo đúng các quy định hiện hành, tuy nhiên, một số địa phương chưa triển khai thực hiện nhưng đã có văn bản đề nghị Bộ Y tế tiếp tục thực hiện việc mua sắm vắc xin và các loại thuốc nêu trên.

III. Triển khai thực hiện ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại Thông báo số 183/TB-VPCP của Văn phòng Chính phủ

1. Việc rà soát, thống kê nhu cầu vắc xin tiêm chủng mở rộng: Bộ Y tế đã tổng hợp nhu cầu đăng ký vắc xin tiêm chủng mở rộng những tháng còn lại năm 2023 và đến tháng 6 năm 2024.

2. Về cơ chế Đấu thầu tập trung cấp quốc gia và đàm phán giá

Trong những năm qua, Bộ Y tế thực hiện mua sắm thông qua hình thức đấu thầu tập trung, đàm phán giá đối với các loại: thuốc lao, thuốc ARV và vắc xin DPT-VGB-Hib (vắc xin 5 trong 1) và có thể tiếp tục thực hiện ngay cả khi không được bố trí ngân sách trung ương.

Đối với 9 loại vắc xin sản xuất trong nước: do các đơn vị sản xuất vắc xin trong nước là doanh nghiệp nhà nước hoặc đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Y tế, nên không đủ tư cách hợp lệ tham gia đấu thầu theo quy định tại khoản 2 Điều 6 Luật Đấu thầu; khoản 4 Điều 2 Nghị định 63/2014/NĐ-CP. Như vậy, Bộ Y tế không thể thực hiện đấu thầu tập trung đối với vắc xin sản xuất trong nước (ngay cả khi Bộ Y tế được bố trí ngân sách trung ương).

3. Về cơ chế mua theo phương thức đặt hàng

Theo quy định tại điểm g khoản 4 Điều 8 Nghị định số 177/2013/NĐ-CP và khoản 7 Điều 1 Nghị định số 149/2016/NĐ-CP, cụ thể: UBND tỉnh quy định “giá sản phẩm, dịch vụ công ích, dịch vụ sự nghiệp công và hàng hóa, dịch vụ được địa phương đặt hàng, giao kế hoạch sản xuất, kinh doanh sử dụng ngân sách địa phương theo quy định của pháp luật”. Do đó, khi nhiệm vụ mua vắc xin được chuyển về địa phương, thì thẩm quyền đặt hàng của địa phương là phù hợp với các quy định.

Theo quy định này, trường hợp không được bố trí ngân sách cho Bộ Y tế mua vắc xin, sẽ có vướng mắc như sau:

Bộ Y tế không có thẩm quyền đặt hàng cũng như xác định giá đặt hàng. Bộ Y tế đặt hàng 9 loại vắc xin sản xuất trong nước[6]. Từ năm 2022 trở về trước, do Bộ Y tế được giao kinh phí ngân sách trung ương nên có thẩm quyền đặt hàng.

Bộ Tài chính không có thẩm quyền phê duyệt giá khi Bộ Y tế đặt hàng; Bộ Tài chính không phê duyệt đơn giá đặt hàng khi thanh toán bằng nguồn ngân sách địa phương, mà chỉ phê duyệt đơn giá khi đặt hàng, thanh toán bằng nguồn ngân sách trung ương.

4. Đề xuất phương án đảm bảo cung ứng vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng năm 2023 và 2024

4.1. Đối với vắc xin sản xuất trong nước

Như đã nêu ở trên, các loại vắc xin sản xuất trong nước nếu giao cho Bộ Y tế mua thì không thể thực hiện đấu thầu.

Trường hợp mua theo phương thức đặt hàng, cần được thực hiện như sau:

(i)Các địa phương đăng ký nhu cầu với Bộ Y tế; thực hiện uỷ quyền cho Bộ Y tế đặt hàng;

(ii) Bộ Y tế căn cứ vào số lượng, nhu cầu thông báo cho các cơ sở sản xuất để xây dựng phương án giá đặt hàng tính đủ các yếu tố chi phí;

(iii) Bộ Y tế tổng hợp phương án giá, gửi Bộ Tài chính để thẩm định;

(iv) Các địa phương: căn cứ vào số lượng đã đăng ký, giá được duyệt, thực hiện ký hợp đồng mua và thanh toán trực tiếp cho đơn vị sản xuất.

Đề thực hiện phương thức này, thì cần phải thực hiện một trong 2 phương án:

Phương án 1: Sửa đổi, bổ sung điểm g khoản 4 Điều 8 Nghị định số 177/2013/NĐ-CP, khoản 7 Điều 1 Nghị định số 149/2016/NĐ-CP và Điều 7 Nghị định 32/2019/NĐ-CP: Bộ Tài chính là đơn vị chủ trì xây dựng, trình Chính phủ, việc sửa các Nghị định sẽ mất rất nhiều thời gian, không đáp ứng yêu cầu cấp bách hiện nay.

Phương án 2: Ban hành Nghị quyết của Chính phủ, cho phép Bộ Y tế thực hiện cơ chế đặt hàng đối với vắc xin sản xuất trong nước trong chương trình TCMR.

4.2. Đối với vắc xin nhập khẩu

Các loại vắc xin nhập khẩu gồm 03 loại:

a) Vắc xin bại liệt IPV Hiện đã có đủ cho nhu cầu năm 2023 và 2024 từ nguồn viện trợ, sẽ cấp phát cho địa phương.

b) Vắc xin DPT-VGB-Hib (vắc xin 5 trong 1 phòng viêm gan B, bạch hầu, ho gà, uốn ván và viêm phổi, viêm màng não do vi khuẩn Hib):

Bộ Y tế thực hiện việc mua sắm theo hình thức đàm phán giá theo quy định tại Thông tư 15/2020/TT-BYT ngày 10/8/2020 của Bộ Y tế: Các địa phương đăng ký số lượng và đơn vị mua sắm tập trung của Bộ Y tế tiến hành đàm phán giá, ký thỏa thuận khung; các địa phương ký hợp đồng và thanh toán trực tiếp cho nhà cung cấp từ nguồn ngân sách địa phương (như các địa phương đề nghị).

c) Vắc xin phòng bệnh do vi rút Rota

Vắc xin phòng bệnh do vi rút Rota hiện nay có 03 số đăng ký lưu hành (02 số đăng ký lưu hành vắc xin nhập khẩu và 01 số đăng ký lưu hành của nhà sản xuất trong nước[7]). Tuy nhiên:

- Vắc xin này không thể đấu thầu tập trung cấp quốc gia được vì: nhà sản xuất trong nước không đủ tư cách hợp lệ khi tham gia đấu thầu; 2 nhà cung cấp nước ngoài thì vắc xin có thành phần định lượng không giống nhau, dẫn đến không đưa về cùng một mặt bằng tiêu chí kỹ thuật để đấu thầu (do chỉ có 2 loại, nếu ghi rõ thêm các tiêu chí kỹ thuật thì sẽ chỉ rõ loại vắc xin, vi phạm quy định đấu thầu), mức giá kê khai cũng chênh lệch nhau nhiều.

Do vậy, Bộ Y tế đề xuất phương án mua vắc xin này như sau:

- Bộ Y tế sẽ thông báo cho địa phương đầy đủ thông tin, mức giá kê khai để địa phương lựa chọn, đăng ký nhu cầu;

- Căn cứ vào nhu cầu đăng ký của địa phương: Bộ Y tế thực hiện mua sắm theo hình thức đàm phán giá đối với vắc xin nhập khẩu và đặt hàng đối với vắc xin sản xuất trong nước.

Tóm lại:

Các loại vắc xin nhập khẩu (trừ Rota): sử dụng nguồn viện trợ hoặc đấu thầu tập trung theo quy định hiện hành và không có vướng mắc;

Đối với 10 loại vắc xin sản xuất trong nước (trong đó có Rota sản xuất trong nước): Bộ Y tế đề nghị được Chính phủ cho thực hiện mua theo phương thức đặt hàng.

V. Đề xuất, kiến nghị

Do không thể thực hiện mua sắm theo hình thức đấu thầu tập trung cấp quốc gia hoặc mua sắm trong trường hợp đặc biệt theo Điều 26 của Luật đấu thầu đối với các vắc xin tiêm chủng mở rộng sản xuất trong nước (do các đơn vị sản xuất trong nước là doanh nghiệp nhà nước hoặc đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Y tế, nên không đủ tư cách hợp lệ tham gia đấu thầu theo quy định tại khoản 2 Điều 6 Luật Đấu thầu, khoản 4 Điều 2 Nghị định 63/2014/NĐ-CP và không thể mua sắm theo quy định từ điều 21 đến điều 25 Luật Đấu thầu), để đáp ứng yêu cầu vắc xin cấp bách hiện nay, Bộ Y tế kiến nghị Chính phủ:

1. Chính phủ ban hành Nghị quyết cho phép thực hiện cơ chế mua sắm vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng từ nguồn ngân sách địa phương với nội dung chính như sau:

Đối với 10 loại vắc xin (Bạch hầu, Ho gà, uốn ván (DPT); Vắc xin uốn ván hấp phụ (TT); Vắc xin phòng lao đông khô (BCG); Vắc xin uốn ván, bạch hầu hấp phụ (Td); Viêm não Nhật Bản; Viêm gan B; Sởi; Sởi - Rubella (MRVAC); Bại liệt (bOPV)) và Rota sản xuất trong nước: Giao cho Bộ Y tổng hợp nhu cầu của các địa phương, thực hiện đặt hàng, tổng hợp phương án của các nhà sản xuất vắc xin gửi Bộ Tài chính; các tỉnh, thành phố uỷ quyền cho Bộ Y tế đặt hàng các đơn vị sản xuất trong nước; Bộ Tài chính thẩm định, phê duyệt giá làm cơ sở để các địa phương ký hợp đồng đặt hàng và thanh toán trực tiếp với đơn vị cung ứng.

2. Giao Bộ Tài chính khẩn trương nghiên cứu, đề xuất sửa đổi Nghị định số 32/2019/NĐ-CP ngày 10/4/2019, Nghị định số 177/2013/NĐ-CP ngày 14/11/2013 và Nghị định số 149/2016/NĐ-CP ngày 11/11/2016 để đảm bảo đủ căn cứ pháp lý thực hiện mua vắc xin cho Chương trình tiêm chủng mở rộng từ năm 2024.