Bộ Y tế đề xuất BHYT chi trả khám, sàng lọc phát hiện sớm những bệnh gì?

Những nội dung trên được Bộ Y tế đưa ra tại hội thảo đề xuất xây dựng phạm vi quyền lợi BHYT về vấn đề chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh trong dự án luật BHYT sửa đổi diễn ra hôm nay 8/9 ở Hà Nội.

Sàng lọc, phát hiện sớm ung thư, giảm gánh nặng về chi phí điều trị

ThS Trần Thị Trang, Quyền Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế), cho biết, thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp với các Bộ, ngành cơ quan liên quan đã tiến hành việc nghiên cứu, xây dựng Luật BHYT sửa đổi. Dự kiến sẽ điều chỉnh theo 5 nhóm chính sách lớn, trong đó, nhóm chính sách quan trọng được nhiều bên quan tâm đó chính là việc "Mở rộng phạm vi quyền lợi của người tham gia BHYT". 

Theo quy định của Luật BHYT hiện hành, một số dịch vụ y tế thuộc phạm vi về khám chữa bệnh nhưng quỹ bảo hiểm y tế không chi trả như điều trị tật khúc xạ, kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, vật tư hỗ trợ sử dụng trong phục hồi chức năng; hay các dịch vụ khám sàng lọc, điều trị sớm bệnh tật mặc dù có nhiều bằng chứng về hiệu quả, tiết kiệm chi phí chưa được quỹ BHYT chi trả.

Vì vậy, việc điều chỉnh, bổ sung phạm vi quyền lợi của người tham gia BHYT trong bối cảnh nhu cầu càng cao nhưng nguồn tài chính quỹ còn hạn chế, đặc biệt việc xem xét mở rộng các quyền lợi về dịch vụ sàng lọc chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh cần được nghiên cứu, đánh giá cụ thể, chính xác để lựa chọn được các dịch vụ có tính chi phí- hiệu quả nhằm bảo đảm quyền lợi của người tham gia BHYT đồng thời phù hợp với khả năng chi trả của Quỹ BHYT

Nhằm đồng bộ về chính sách với Luật Khám bệnh, chữa bệnh có hiệu lực vào năm 2024, cũng như chiến lược chăm sóc sức khỏe nhân dân, Bộ Y tế đề xuất mở rộng phạm vi quyền lợi được hưởng BHYT của người dân.

Cụ thể, đề xuất quỹ BHYT chi trả phí khám, sàng lọc phát hiện sớm một số bệnh như ung thư cổ tử cung, ung thư vú, tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm gan C… Đề xuất này dựa trên kinh nghiệm quốc tế, bằng chứng khoa học, mô hình bệnh tật cần quan tâm

"Chúng tôi đang cố gắng có đánh giá về tác động, hiệu quả khi đưa các bệnh này vào. Việc chẩn đoán, phát hiện sớm bệnh sẽ giúp giảm các chi phí y tế, điều trị bệnh sau này, phòng tránh được rất nhiều bệnh lý tăng nặng, điều trị tốn kém như ung thư, đột quỵ, bệnh lý tim mạch…"- bà Trang phân tích khi trao đổi với báo chí bên lề hội thảo.

Khi người bệnh vào điều trị nội trú do các bệnh ung thư, tim mạch, tiền thuốc, kháng sinh, đặt stent cao gây chi phí rất lớn cho quỹ BHYT. Trong khi nếu được chẩn đoán sớm, điều trị ngay từ đầu, dùng thuốc sớm thì có thể giảm tỷ lệ nhập viện, tỷ lệ tăng nặng của bệnh.

Về lo ngại khi đưa các bệnh này vào thì quỹ BHYT không đảm bảo bà Trang cho biết, đề xuất này dựa trên nghiên cứu về kinh tế y tế, chi phí hiệu quả. Nhiều nước trên thế giới đã làm và cho thấy hiệu quả.

Các bệnh được đưa vào là các bệnh phổ biến, nếu được điều trị sớm sẽ có hiệu quả về sau này, giảm chi tiền túi người bệnh, giảm chi từ quỹ BHYT. Chẳng hạn, kỹ thuật sàng lọc ung thư cổ tử cung làm lần đầu vào năm 30 tuổi, sau đó 5-10 năm mới làm tiếp lần 2, tần suất thực hiện thấp, chi phí không cao chỉ vài trăm nghìn đồng. Trong khi đó, chi phí điều trị bệnh, nhất là ở giai đoạn muộn cao hơn rất nhiều lần.

Tương tự, bệnh tăng huyết áp nếu được phát hiện sớm, điều trị ngay từ cơ sở sẽ tránh được các biến chứng nguy hiểm, điều trị tốn kém.

Hiện tỷ lệ chi từ túi của người dân vẫn còn cao chiếm đến 43% tổng chi tiêu y tế. Việt Nam đang cố gắng phấn đấu giảm xuống còn khoảng 39%, mức lý tưởng nhất là 25-26%.

Bên cạnh đó, có thể đưa kỹ thuật sàng lọc, chẩn đoán các bệnh này về thực hiện tại y tế cơ sở tuyến xã, huyện. Đây là những kỹ thuật không khó, y tế cơ sở có thể thực hiện được, đồng thời mở rộng phạm vi dịch vụ BHYT chi trả cho y tế cơ sở.

Điều chỉnh giá dịch vụ y tế, mở rộng quyền lợi của người tham gia BHYT: Cân nhắc mức đóng BHYT phù hợp

Phân tích làm rõ thêm về vấn đề này, TS Nguyễn Khánh Phương - Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế thông tin, nghiên cứu ban đầu đánh giá tác động về kinh tế của việc sàng lọc tăng huyết áp cho thấy, chi phí phát sinh do sàng lọc tăng từ năm thứ nhất đến năm thứ 4. Bắt đầu từ năm thứ 5, chi phí này giảm xuống (do đối tượng đích giảm).

Về chi phí tiết kiệm được khi sàng lọc sớm, trong năm thứ nhất chi phí điều trị vẫn ở mức khá cao (hơn 9.000 tỷ đồng), sau đó giảm dần do giảm số ca biến chứng nặng, đến năm thứ 4 chỉ còn 195 tỷ đồng. Đặc biệt, từ năm thứ 5 ngân sách không mất tiền mà còn tiết kiệm được chi phí cho điều trị. Cụ thể đến năm thứ 10, ước tính ngân sách tiết kiệm được hơn 7.700 tỷ đồng.

Như vậy, khi tính gộp nếu can thiệp sàng lọc tăng huyết áp thì 4 năm đầu chi phí giảm dần, đến năm thứ 5 ngân sách còn tăng thêm do tiết kiệm được trong điều trị. Trong 10 năm, chúng ta tiết kiệm hơn 12.000 tỷ đồng.

Tương tự với bệnh đái tháo đường, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách y tế thông tin, tính gộp trong 10 năm ngân sách tiết kiệm được gần 1.700 tỷ đồng.

Theo thống kê, trong năm 2022 quỹ chi trả 110.000 tỷ đồng cho khám chữa bệnh bằng BHYT. Con số này ước tính năm 2023 là khoảng 120.000 tỷ. Trong đó, ước tính chi phí cho các bệnh ung thư chiếm khoảng 10%.

Trên quan điểm của BHXH Việt Nam, chia sẻ tại hội thảo, ông Lê Văn Phúc, Trưởng ban thực hiện chính sách BHYT, BHXH Việt Nam cho biết việc đưa danh mục chi trả sàng lọc, phát hiện sớm một số bệnh vào Luật BHYT dự thảo là một trong những điểm mới. Luật BHYT hiện hành chỉ mới chi trả cho các dịch vụ khám, chữa bệnh. 

Ông Phúc cũng đánh giá cao lợi ích khi chi trả cho việc sàng lọc, phát hiện sớm một số bệnh. 

Hiện nay, quỹ BHYT vẫn đảm bảo cân đối, tuy nhiên, trong tương lai khi điều chỉnh giá dịch vụ y tế, mở rộng quyền lợi của người tham gia BHYT cũng cần cân nhắc khả năng cân đối của quỹ. "Nếu quỹ BHYT chi trả chi phí cho việc sàng lọc phát hiện sớm một số bệnh thì phải xem xét mức đóng BHYT cho phù hợp"- ông Phúc nói.