Thí điểm mô hình người dân tự lấy mẫu xét nghiệm test nhanh COVID-19 trên địa bàn TP Bắc Ninh

Có mặt để hướng dẫn cho người dân tự lấy mẫu xét nghiệm, bác sĩ Vương Thị Tuyến – trưởng khoa Xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, thăm dò chức năng (CDC) cho biết, nhận thức của người dân về phòng chống dịch bệnh hiện nay đã được nâng lên rất nhiều, biết được tầm quan trọng của việc xét nghiệm để biết mình có vi rút SARS-CoV-2 trong cơ thể hay không. Đặc biệt với những người có biểu hiện của bệnh như ho, sốt, khó thở…hay người đi về từ vùng dịch.

Thực tế trong thời gian qua, TP Bắc Ninh ghi nhận chùm ca bệnh gia đình ở khu Niềm Xá, phường Kinh Bắc qua việc gia đình tự xét nghiệm test nhanh cho kết quả dương tính. Việc triển khai thí điểm mô hình người dân tự lấy mẫu xét nghiệm test nhanh COVID-19 sẽ giúp phát hiện sớm nhất, nhanh nhất ca bệnh nghi ngờ để có biện pháp xét nghiệm khẳng định, khoanh vùng và dập dịch; đồng thời cũng làm giảm tải cho ngành y tế trước áp lực xét nghiệm diện rộng. Tuy nhiên, trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại test khác nhau; cũng có nhiều cơ sở buôn bán test nhanh xét nghiệm COVID-19, thậm chí là bán thông qua cả mạng xã hội. Vì vậy, việc triển khai mô hình bài bản, quy củ sẽ giúp người dân lựa chọn, phân biệt được các loại test; biết được đâu là những cơ sở được cấp phép bán test nhanh xét nghiệm. Và quan trọng nhất là biết thực hành đúng các quy trình, các bước và kĩ thuật lấy mẫu cũng như đọc kết quả đúng; tránh việc mua phải các loại test không đảm bảo chất lượng, thực hiện kĩ thuật lấy mẫu không đúng dẫn đến kết quả xét nghiệm bị sai. Vì kết quả test nhanh chỉ là tương đối, khoảng 80-90%, dương tính giả có thể chỉ gây hoang mang, lo lắng, sau khi xét nghiệm khẳng định sẽ có kết quả chính xác; nhưng nếu là âm tính giả thì việc bỏ lọt ca bệnh ngoài cộng đồng sẽ rất nguy hiểm!

Để thực hiện lấy mẫu test nhanh, người dân cần chuẩn bị các dụng cụ, vật tư có trong một bộ test (khay thử, đệm chiết mẫu, que tăm bông vô trùng, ống chiết mẫu, giá đỡ ống chiết mẫu), ngoài ra còn cần đồng hồ bấm giờ và dung dịch khử khuẩn, thùng rác có nắp đậy. Khi tự thực hiện lấy mẫu, phải ngồi thẳng lưng, đầu nghiêng về sau góc 70 độ; nhẹ nhàng đưa đầu que tăm bông vô trùng vào lỗ mũi và đẩy dọc dàn mũi tới khoang mũi hầu cho đến khi thấy có lực cản (sâu khoảng ½ khoảng cách từ đầu mũi đến dái tai; sau đó xoay que tăm bông vô trùng 3 lần và giữ nguyên 10 giâu để đầu que hấp thụ tối đa mẫu bệnh phẩm; nhẹ nhàng xoay và rút que mẫu ra khỏi mũi. Sau đó là nhúng đầu que mẫu vào ống chiết; xoay và miết đầu que vào thành và đáy ống bóp 10 lần, để đầu que ngâm trong dung dịch 1 phút; bóp cho hai thành ống ép vào đầu que, từ từ xoay que và ép đầu que khi rút que ra khỏi ống để thu được càng nhiều dung dịch càng tốt. Hủy que mẫu đã sử dụng bằng dung dịch khử khuẩn. Sau đó lắc mạnh ống theo chiều ngang 10 lần để trộn đều mẫu; nhỏ 3 giọt mẫu chiết từ ống vào ô nhận mẫu của khay thử. Sau khoảng 15 phút, nếu ô nhận mẫu không lên vạch nghĩa là quá trình lấy mẫu và xét nghiệm đã bị lỗi; lên 1 vạch là âm tính; lên 2 vạch là dương tính và ngay lập tức người dân phải báo cho cơ sở y tế gần nhất để được làm xét nghiệm khẳng định.

Chia sẻ về việc được hướng dẫn thực hành lấy mẫu, ông Lê Minh Hoàng (phường Suối Hoa, TP Bắc Ninh) cho biết, thật sự khi đi từ vùng dịch về hay cơ thể có biểu hiện bất thường trong thời điểm này, ai cũng sẽ lo lắng và hoang mang, không biết mình có bị nhiễm COVID-19 hay không. Tuy nhiên, cũng là vấn đề tâm lí, không phải ai cũng ngay lập tức dám đến trạm y tế để khai báo và không phải lúc nào cũng được lấy mẫu ngay. Vì thế, nếu được hướng dẫn và có thể tự xét nghiệm được tại nhà thì rất tốt, người dân cũng yên tâm. Tất nhiên nếu khi có kết quả dương tính sẽ kịp thời đến cơ sở y tế để khai báo và có biện pháp xử lí để tránh lây lan cho gia đình và đặc biệt là cộng đồng.

Bà Lại Thị Nguyệt – Giám đốc Trung tâm Y tế thành phố cho biết, những đối tượng được mời đến trạm y tế để thí điểm triển khai mô hình tự lấy mẫu là các tiểu thương buôn bán trong chợ và các thành viên của Tổ COVID cộng đồng. Sau khi tập huấn và biết cách tự lấy mẫu, các đối tượng này sẽ tiếp tục về tuyên truyền và hướng dẫn lại cho gia đình, người thân và thành viên khác của các Tổ COVID cộng đồng; để làm sao có càng nhiều người biết tự lấy mẫu càng tốt.

Việc triển khai thí điểm tự lấy mẫu xét nghiệm test nhanh COVID-19 tại nhà có vai trò quan trọng trong việc chủ động, khẩn trương phát hiện COVID- 19 cho mỗi người dân. Từ đó giúp công tác khoanh vùng kịp thời và có phương án phòng, chống dịch. Tuy nhiên, cơ quan chuyên môn cũng nhấn mạnh, để thực hiện được tự lấy mẫu test nhanh, người dân cần hết sức chú ý đảm bảo đúng quy trình, kĩ thuật để có thể lấy được mẫu xét nghiệm chính xác nhất, tránh tình trạng sai kết quả và bỏ lọt ca dương tính trong cộng đồng. Mặt khác, cũng không khuyến cáo người dân thường xuyên thực hiện tự lấy mẫu tại nhà, chỉ trong những trường hợp nghi ngờ hoặc không thể đến ngay cơ sở y tế thì mới tự lấy mẫu. Mọi xét nghiệm khẳng định âm hay dương tính với SARS-CoV-2 đều phải được thực hiện do cơ quan y tế có chuyên môn.