Cảnh báo mắc dị vật đường hô hấp khi ăn uống, sinh hoạt

Bệnh nhân Phạm Thị Ánh (Phường Võ Cường, TP Bắc Ninh) nhập viện trong tình trạng đau tức ngực, có cảm giác mắc nghẹn ở cổ họng. Hình ảnh chụp X-quang tim phổi không có gì bất thường, kết hợp khai thác lời kể của bệnh nhân thấy khó chịu sau khi ăn hồng xiêm, nghi ngờ nuốt phải hạt hồng xiêm nên các bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân chụp cắt lớp vi tính. Kết quả có dị vật ở vùng phế quản gốc hình thoi, kích thước 7 x 19mm, bề mặt trơn nhẵn. Bệnh nhân được chuyển lên khoa Nội hô hấp chỉ định nội soi gắp dị vật có gây mê.

Ảnh 1: Bác sĩ thực hiện nội soi hô hấp gắp dị vật cho bệnh nhân mắc dị vật trong quá trình ăn uống, sinh hoạt

Bác sĩ CKII Nguyễn Viết Quân – Phó trưởng khoa Nội hô hấp, BVĐK tỉnh cho biết: “Quá trình nội soi thấy có dị vật ở phế quản gốc trái, bịt gần kín lòng phế quản. May mắn là bệnh nhân đến viện sớm, dị vật chưa gây ra tổn thương cho phế quản, lòng phế quản không có máu hay mủ nên chỉ cần đưa sớm đưa được dị vật ra khỏi phế quản để giải phóng đường thở. Tuy nhiên, dị vật có hình dáng dẹt, cạnh sắc nhọn nên quá trình gắp gặp khá nhiều khó khăn. Cạnh dị vật chỗ tù thì trơn, chỗ nhọn thì nguy cơ chọc vào thành khí quản gây thủng, chảy máu. Chúng tôi đã phải chọn gắp vào phần nhọn, khéo léo lách qua lòng khí quản hẹp để đưa lên. Rất may mắn bệnh nhân được gây mê nên quá trình gắp dị vật thuận lợi hơn rất nhiều!”

Những bệnh nhân có dị vật phế quản triệu chứng đến viện thường ho, khó thở, kích thích nhiều. Để xử lí dị vật đường hô hấp thì nội soi gắp dị vật là phương pháp duy nhất để giải phóng đường thở. Với nội soi khí quản gây tê, bệnh nhân sẽ chịu kích thích khi dây soi và dụng cụ gắp dị vật đi vào đường thở, kĩ thuật sẽ khó thực hiện và gây ra nhiều nguy cơ tổn thương đường khí quản. Do vậy, nội soi hô hấp dưới gây mê là điều kiện tốt nhất để có thể lấy dị vật. Hiện BVĐK tỉnh hiện đã triển khai rộng rãi kĩ thuật gây mê ngoại trú (gây mê ngoài phòng mổ) cho bệnh nhân có chỉ định nội soi tiêu hóa, nội soi phế quản...

Ảnh 2: Nhờ triển khai gây mê cho bệnh nhân nội soi hô hấp nên quá trình nội soi được diễn ra thuận lợi, dễ dàng hơn rất nhiều

Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Khánh Dư – Khoa Phẫu thuật – Gây mê – Hồi sức, BVĐK tỉnh cho biết, khi gây mê, bệnh nhân sẽ trải qua quá trình nội soi như một giấc ngủ, không sợ hãi, không phải chịu kích thích. Nhờ đó, hạn chế tối đa những tổn thương khí quản do người bệnh không hợp tác trong quá trình soi. Các bác sĩ thực hiện thủ thuật nội soi phế quản gắp dị vật cũng thuận lợi hơn rất nhiều, đặc biệt là với những dị vật khó. Nhờ gây mê, bác sĩ có thể kiểm tra kĩ các vị trí của khí - phế quản và phát hiện các tổn thương kịp thời, phục vụ cho quá trình khám, chẩn đoán và điều trị mà hạn chết tối đa tổn thương cho bệnh nhân. Sau nội soi bệnh nhân nhanh chóng tỉnh, ít tác dụng phụ, hạn chế ho sặc và ít nguy cơ co thắt phế quản sau soi. 

Nội soi dị vật thực quản sử dụng nội soi ống mềm để thực hiện kỹ thuật gắp dị vật trong dạ dày, tuy nhiên nếu một số trường hợp bệnh lý có dị vật có kích thước quá lớn hoặc có nguy cơ gây ra tổn thương trong quá trình nội soi thì bệnh nhân cần được điều trị bằng phương pháp phẫu thuật mổ hở.  Ngoài ra, những trường hợp dị vật đường tiêu hóa đã để lại biến chứng trên bệnh nhân thì trong đường tiêu hóa lúc này đã hình thành những vị trí bị viêm nhiễm hoặc áp-xe do bệnh nhân đến bệnh viện trong giai đoạn quá muộn thì sau khi nội soi gắp dị vật, bệnh nhân sẽ được tiếp tục theo dõi và điều trị nội trú tại bệnh viện sau khi phẫu thuật nội soi kết thúc.

Thông thường, dị vật khí quản sẽ ít gặp hơn dị vật tiêu hóa rất nhiều. Tuy nhiên, đây là cấp cứu tai mũi họng thường gặp ở trẻ em nhiều hơn người lớn, do rter em thường có thói quen cho các đồ vật vào miệng và phản xạ bảo vệ đường thở của trẻ chưa hoàn thiện. Dị vật có thể bị mắc lại trên đường thở của bệnh nhân từ thanh quản đến phế quản. Đây là tình trạng cấp cứu khẩn cấp, gây giảm hoặc tắc nghẽn đường thở hoàn toàn. Nếu không xử lí kịp thời có thể dẫn đến các hậu quả nặng nề như tổn thương não không hồi phục, thậm chí gây tử vong.

Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo, không nên cho trẻ chơi những đồ chơi có kích thước nhỏ, dễ bị hóc khi đưa vào miệng. Cần hết sức cẩn trọng trong ăn uống, không chỉ ở trẻ nhỏ mà cả với người lớn, với những loại hạt nhỏ khi ăn nếu không chú ý, cười đùa có thể gây hóc, sặc khiến dị vật chui vào đường thở gây bít tắc đường thở. Khi mắc phải dị vật đường thở, cần sơ cứu đúng cách và đưa người bệnh đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được thăm khám và xử trí kịp thời.