Chuẩn bị triển khai vắc xin Rota trong chương trình tiêm chủng mở rộng

Vi rút Rota là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tiêu chảy cấp cho trẻ nhỏ. Kết quả giám sát điểm tại Việt Nam trong các năm 2016-2021 cho thấy vi rút Rota là nguyên nhân của 33,1% trẻ dưới 5 tuổi mắc tiêu chảy cấp. Theo ước tính của WHO giai đoạn 2000-2013, vi rút Rota là nguyên nhân của 3,4 - 8,3% số tử vong ở trẻ < 5 tuổi ở Việt Nam tương đương với tỷ lệ 16,5-56,4/100.000 trẻ dưới 5 tuổi. Trong giai đoạn này, ước tính số tử vong do vi rút Rota là 31.934 trẻ. Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo các quốc gia cần đưa vắc xin Rota vào Chương trình TCMR. Đến nay trên thế giới có 122 quốc gia và vùng lãnh thổ sử dụng vắc xin Rota trong Chương trình TCMR cho trẻ nhỏ. Tại Việt Nam vắc xin Rota được cung cấp trên thị trường trong tiêm dịch vụ, tập trung tại một số tỉnh/thành phố lớn với số lượng trẻ được tiếp cận với vắc xin này còn hạn chế so với số trẻ em chưa được tiêm chủng do giá thành cao.

Được sự đồng ý của Bộ Y tế, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương đã gửi hồ sơ đề xuất Liên minh toàn cầu vắc xin và tiêm chủng (GAVI) hỗ trợ triển khai vắc xin Rota trong Chương trình TCMR cho trẻ em dưới 1 tuổi. GAVI đã có thư gửi Bộ trưởng Bộ Y tế ngày 11/03/2021thông báo sẽ hỗ trợ vắc xin Rota cho Việt Nam: Trong năm đầu triển khai GAVI sẽ viện trợ 20% số vắc xin Rota và địa phương triển khai sẽ chủ động cung ứng 80% số vắc xin còn lại từ nguồn ngân sách của tỉnh. Từ năm 2024, các địa phương sẽ tự cung ứng 100% số vắc xin Rota. Theo thư GAVI gửi Bộ Y tế, vắc xin do GAVI viện trợ là vắc xin Rotarix, được cung ứng thông qua UNICEF với giá 2,16 USD/1 liều. Hiện nay có 03 loại vắc xin Rota đã được cấp giấy phép lưu hành tại Việt Nam bao gồm vắc xin nhập khẩu (Rotarix, RotaTeq) và vắc xin trong nước (Rotavin) do Trung tâm Nghiên cứu sản xuất vắc xin và Sinh phẩm y tế (POLYVAC) sản xuất.

Cho trẻ uống vắc xin Rota tại trạm  y tế phường Đáp Cầu

Hiện nay trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh vắc xin Rota chưa được đưa vào chương trình TCMR, các gia đình muốn cho trẻ uống vắc xin Rota, cần đưa trẻ đến các cơ sở tiêm chủng dịch vụ trên địa bàn hoặc uống dịch vụ tại trạm y tế. Trong năm 2023 toàn tỉnh dự kiến số trẻ dưới 1 tuổi là 19.662 trẻ (số trẻ này bao gồm cả số trẻ có hộ khẩu thường trú trên địa bàn và số trẻ tạm trú trên địa bàn), trong năm 2024 dự kiến số trẻ dưới 1 tuổi là 20.000 trẻ. Hiện tại vắc xin Rota chưa có uống miễn phí vì vậy số trẻ được gia đình cho uống dịch vụ vào khoảng 64.7 % trong 1 năm.

Trên cơ sở đó, Sở Y tế xây dựng 02 phương án triển khai vắc xin Rota vào TCMR tính trên toàn bộ số trẻ dưới 1 tuổi sinh ra trong năm đều có nhu cầu sử dụng vắc xin Rota trong TCMR. Cụ thể phương án 1 là triển khai vắc xin Rota vào quý IV năm 2023 (kết hợp vắc xin do Gavi tài trợ với vắc xin do địa phương tự mua) và phương án 2 là triển khai vắc xin Rota vào quý I năm 2024 (toàn bộ vắc xin do địa phương tự mua).

Với phương án 1 triển khai vào quý IV năm 2023, các loại vắc xin được sử dụng là vắc xin đã được cấp giấy phép lưu hành tại Việt Nam gồm vắc xin nhập khẩu (Rotarix, RotaTeq) và vắc xin trong nước (Rotavin). Trong năm 2023, tỉnh sẽ tiếp nhận 20% số lượng vắc xin cho nhóm trẻ triển khai do GAVI hỗ trợ, còn lại 80% số lượng vắc xin do địa phương tự chủ động mua sắm. Sang năm 2024, tỉnh sẽ hoàn toàn chủ động cung ứng 100% số lượng vắc xin. Thống kê số lượng đối tượng trẻ dưới 1 tuổi trong năm 2023 có nhu cầu dùng vắc xin Rota là 19.662 trẻ, riêng trong quý IV là 4.915 trẻ, trong đó 20% vắc xin được GAVI hỗ trợ tương đương 983 trẻ, còn lại 3.932 trẻ cần được mua vắc xin từ nguồn ngân sách của tỉnh, giả sử 100% số trẻ có nhu cầu sử dụng vắc xin Rota trong TCMR. Chương trình sẽ được triển khai ở toàn bộ 8/8 huyện, thị xã, thành phố. Sở Y tế xây dựng 3 hình thức cung ứng vắc xin: mua nhập từ nước ngoài, mua tập trung qua Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương; mua vắc xin trong nước, mua tập trung qua Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương; tự mua vắc xin thông qua các hình thức mua sắm, tỉnh tự mua.

Phương án 2 triển khai vắc xin Rota vào năm 2024, sử dụng các loại vắc xin đã được cấp giấy phép lưu hành tại Việt Nam bao gồm vắc xin nhập khẩu (Rotarix, RotaTeq) và vắc xin trong nước (Rotavin). Tỉnh sẽ chủ động cung ứng 100% vắc xin thông qua các hình thức mua sắm (Thông qua Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương hoặc tỉnh tự đấu thầu). Tổng số trẻ dưới 1 tuổi dự kiến trong năm 2024 là 20.000 trẻ. Phương án được xây dựng trên cơ sở 100% số trẻ có nhu cầu sử dụng vắc xin Rota trong TCMR. Triển khai tại toàn bộ 08/08 huyện/thị xã/thành phố. Với phương án này, Sở Y tế cũng xây dựng 3 phương án tương tự như phương án 1: vắc xin mua nhập từ nước ngoài, mua tập trung qua Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương; mua vắc xin trong nước, mua tập trung qua Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương; tự mua vắc xin thông qua các hình thức mua sắm, tỉnh tự mua.

Sở Y tế đang trình phương án triển khai vắc xin Rota trong chương trình TCMR lên UBND tỉnh để có kế hoạch phối hợp với các đơn vị liên quan thực hiện trong thời gian tới. Như vậy, muộn nhất là năm 2024, trẻ dưới 1 tuổi trên địa bàn tỉnh sẽ được bổ sung miễn phí vắc xin Rota phòng bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota vào chương trình tiêm chủng mở rộng tại trạm y tế.