Khó khăn trong giảm tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên tại huyện Gia Bình

Là huyện người dân chủ yếu sống bằng nghề nông nghiệp, Gia Bình nằm ở phía nam của tỉnh Bắc Ninh, có diện tích đất tự nhiên là 107,7 km2, tổng dân số là 114.991 người, phân bố ở 14 đơn vị hành chính, mật độ dân số là 1.068.8 người/km2. Trong những năm qua được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Huyện ủy, UBND huyện, công tác DS-KHHGĐ của huyện Gia Bình đã đạt được những kết quả đáng khích lệ: Tỷ suất sinh của huyện Gia Bình từ năm 2021 là 14.1‰; đến 2022 là 11.2‰ qua 2 năm giảm 2,9‰, tỷ lệ phát triển dân số tự nhiên năm 2021 là 0,92% giảm xuống còn 0,49% năm 2022, quy mô gia đình chỉ sinh 2 con được người dân hưởng ứng và thực hiện rộng rãi, đời sống nhân dân ngày càng được cải thiện.

Những năm gần đây, tình trạng sinh con thứ 3 trở lên trên địa bàn huyện Gia Bình có xu hướng tăng, hiện tỷ lệ sinh con thứ 3 vượt mức trên 20%, gây ảnh hưởng không nhỏ đến việc thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hoá gia đình (DS-KHHGĐ).

Năm 2023 tình trạng sinh và sinh con thứ 3 trở lên có xu hướng tăng khá cao đến nay. Theo số liệu thống kê cuối năm 2023, trong tổng số 1.271 ca sinh có tới 385 trường hợp phụ nữ sinh con lần 3 vào năm 2022, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên tại huyện Gia Bình tăng cao; năm 2023 trong tổng số 1.544 ca sinh có tới 453 trường hợp phụ nữ sinh con lần 3 tăng 17,7% so với cùng kỳ năm 2022, vẫn còn có cán bộ đảng viên sinh con thứ 3. Tuy nhiên, tỷ lệ sinh con lần 3 có giảm  Tỷ số giới tính khi sinh năm 2022 là 111.8/100 tăng lên 124.7/100 năm 2023 là huyện có tỷ số GTKS cao so với mặt bằng chung của toàn tỉnh.

Với tốc độ sinh con thứ 3 tăng theo đà này trong khi tỷ suất sinh có xu hướng ngày một giảm đã và đang đặt ra rất nhiều thách thức đối với những người làm công tác DS-KHHGĐ trên địa bàn.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng sinh con thứ 3 trở lên, tuy nhiên, phần lớn là do tư tưởng “trọng nam khinh nữ”, quan niệm phải có con trai nối dõi tông đường vẫn còn khá nặng nề ở nhiều gia đình, trong đó có cả cán bộ đảng viên. Thực tế, phần lớn phụ nữ vẫn chưa có quyền chủ động trong việc sinh con mà phải chịu sức ép từ phía gia đình chồng. Mặt khác, do đời sống của người dân được nâng cao, kinh tế phát triển, nhiều gia đình dù “có nếp, có tẻ” nhưng vẫn muốn sinh thêm con cho “vui nhà, vui cửa” và đề phòng “tai nạn”, “rủi ro” mà lý do này giờ đây trở thành phổ biến và được gọi là “sinh dự phòng”.

Một nguyên nhân nữa là do các hình thức xử lý vi phạm còn nhẹ, thiếu sự thống nhất đã phần nào làm cho nhận thức của một bộ phận cán bộ, đảng viên về chính sách DS-KHHGĐ còn chưa đầy đủ, còn hạn chế; Họ cố tình tìm cách “lách” luật và sẵn sàng nhận hình thức kỷ luật để sinh thêm con. Những hình thức kỷ luật mà những người vi phạm chính sách DS-KHHGĐ phải chịu là cảnh cáo, khiển trách, kéo dài thời gian nâng lương hay chuyển đơn vị công tác..., tuy nhiên vẫn không đủ sức răn đe. Công tác tuyên truyền, vận động chưa phong phú, chưa có sự huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, còn phó mặc cho đội ngũ cộng tác viên dân số. Trong khi đó, chế độ đãi ngộ cho các cộng tác viên dân số còn thấp, chưa đảm bảo điều kiện để họ cống hiến, làm việc hết mình.

Chính vì vậy để kiểm soát tình trạng sinh con thứ 3 trở lên như hiện nay thực sự là “bài toán” khó.

Tỉ lệ sinh con thứ 3 tăng là một trong những nguyên nhân dẫn tới sự gia tăng dân số, mất cân bằng giới tính, làm giảm chất lượng cuộc sống của người dân, đồng thời tạo áp lực lớn đối với công tác an sinh xã hội. Để thực hiện tốt khẩu hiệu “Dừng lại ở 2 con để nuôi dạy cho tốt”, các cấp, ngành đoàn thể cần phải vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa. Cần xem công tác DS - KHHGĐ là một phần quan trọng trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở các cấp, là một nội dung trọng tâm trong chương trình hoạt động của chính quyền và các ngành, đoàn thể.

Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động cả về bề rộng lẫn chiều sâu để nâng cao nhận thức cho người dân trong việc thực hiện chính sách DS-KHHGĐ. Cộng tác viên dân số tại địa bàn quản lý cần thường xuyên “đi từng ngõ, gõ từng nhà, rà từng đối tượng” và “mưa dầm thấm lâu” kiên trì phân tích cho người dân hiểu những hệ lụy của việc sinh nhiều con để họ hiểu rõ ý nghĩa của việc thực hiện chính sách DS-KHHGĐ, vẫn phải thực hiện chính sách Dân số - KHHGĐ theo quy định của Đảng và Nhà nước, tránh tâm lý của người dân hiểu sai hoặc cố tình hiểu sai về Quyết định 03/2017/QĐ-UBND ngày 07 tháng 4 năm 2017 của UBND huyện Gia Bình V/v bãi bỏ Quyết định 2214/2012/QĐ-UBND ngày 20/9/2012 của UBND huyện Gia Bình V/v thực hiện một số Chính sách Dân số - KHHGĐ trên địa bàn huyện Gia Bình, giúp họ thông suốt về tư tưởng, giải tỏa về tâm lý. Rà soát chú ý tới các cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, có nguy cơ sinh con thứ 3 trở lên để vận động sử dụng các biện pháp tránh thai, không để xảy ra tình trạng “vỡ” kế hoạch. Chú trọng và quan tâm vai trò đội ngũ cán bộ chuyên trách các xã, cộng tác viên dân số thôn xóm và phát huy tính gương mẫu của đảng viên, cán bộ lãnh đạo, công chức, viên chức, người lao động để hạn chế tỷ lệ sinh con thứ 3. Đồng thời, cần có thêm những chính sách, chế tài xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm. Để từ đó ổn định quy mô dân số, nâng cao chất lượng cuộc sống cho toàn bộ nhân dân.